kwatery w Polsce

Tworzenie się Wspólnoty Ustrojowej Pomorza Zachodniego z Polską

23 August 2013r.

TWORZENIE SIĘ WSPÓLNOTY USTROJOWEJ POMORZA ZACHODNIEGO Z POLSKĄ 1, Promieniowanie ustroju polskiego na Pomorze Zachodnie Ustrój wczesnofeudalnego państwa pomorskiego kształtował się według wzorów zaczerpniętych z monarchii piastowskiej. Naczelna władza należała do księcia. Obowiązywała zasada dziedziczności tronu, przy czym do następstwa uprawnieni byli wszyscy męscy członkowie dynastii. W wypadku istnienia kilku spadkobierców rządzili oni podówczas bądź to wspólnie (np. w latach 1153—1160, 1187—1216), bądź też przez dokonanie podziału kraju. W tym drugim wypadku zazwyczaj jeden z książąt dzielnicowych pozostawał w pewnym stosunku zależności od drugiego (np. w latach 1160—1180). Pozycja panujących uległa w ciągu XII wieku wzmocnieniu. Dawne "republiki miejskie", które w okresie rządów Warcisława I występowały jako partnerzy w stosunku do księcia, zostały obecnie całkowicie podporządkowane władzy urzędników książęcych. Udział mas ludowych w zatwierdzeniu ważniejszych decyzji, przejawiający się jeszcze w dobie misji Ottona z Bambergu, był coraz bardziej ograniczony. Wiece, o których zachowały się nieliczne wzmianki, miały charakter zebrań możnowładztwa duchownego i świeckiego, niekiedy z udziałem drobniejszych feudałów. Lud uczestniczył w nich tylko w charakterze świadków lub by wysłuchać zarządzeń księcia,, Zarząd terytorialny, za wzorem polskim, sprawowany był przez kasztelanów. Zakres ich władzy administracyjnej, sądowej i.skarbowej nie odbiegał od kompetencji znanych z obszarów Polski. Kasztelanie pomorskie różniły się między sobą rozmiarami. W niektórych wypadkach zasięg ich opierał się' o-wcześniejsze podziały, ńa ogół jednak-zmierzał on do rozbicia dawnych terytoriów plemiennych. Źródła wymieniają następujące grody kasztelańskie: Bardo, Trzebudzice, Chocków, Dymin, Wołogoszcz, Uznam, przypuszczalnie Poździwołk, dalej Wolin, Kamień,1 Szczecin, Pyrzyce, Stargard, Cedynia, Kołobrzeg, Białogard. Owym kasztelaniom podlegały z kolei mniejsze jednostki terytorialne, jak np. Trzebiatów, Nowogard, Widuchowa. Przypuszczalnie były to dawne opola czy też jednostki' plemienne, uzależnione już feudalnie i spełniające obecnie funkcje pomocnicze w ramach administracji kasztelańskiej, Przeważnie ośrodkami ich bywały grody, zarządzane przez urzędników, podległych kasztelanom i odpowiadające kasztelaniom niższego rzędu, znanym z innych dzielnic poleskich. Także pozostała hierarchia dworska i urzędnicza przejęta została z monarchii piastowskiej. Spotykamy więc cześników, wojskich, stolników, komorników, włodarzy, mincerzy itp. W. źródłach pomorskich występują ponadto przystaw i żupani, których funkcje nie są w pełni jasne. Natomiast urząd wojewody nie był tutaj, znany.-' Wszystkie wymienione godności, z wyjątkiem mincerzyzajmowali' wyłącznie przedstawiciele tworzącej się rodzimej klasy feudalnej. Również system organizacji gospodarczej kraju nie odbiegał od wzorów ogólnopolskich. Książę uważany był za właściciela wszelkich obsża--rów nie zawłaszczonych przez feudałów. Przysługiwał mu monopol w wielu dziedzinach, jak- regale solne,, targowe,- karczemne,, rybołówstwo i in. _ Wpływy polskie odzwierciedlają się również w organizacji kościelnej, tak np. uposażenie biskupstwa oparte zostało pierwotnie na dochodach z grodów książęcych. Kult niektórych świętych, popularnych w Polsce Piastów, jak św-.- Wojciech i św. Piotr, wskazywał na silne wpływy w zakresie nadbudowy ideologicznej. Istniały więc poważne przesłanki do wytworzenia się trwałej wspólnoty narodowościowej pomorsko-wielkopolskiej. Jednakże proces ten uległ zwichnięciu przez rozwój wypadków politycznych 7