kwatery w Polsce

Krajobraz Pomorski

16 July 2013r.

Krajobraz. Najpiękniejszą okolicą województwa jest Szwajcaria Kaszubska, a wiele uroku ma też brzeg morski pod Orłowem i Rozewiem. Najpiękniejsza część doliny Wisły ciągnie się od Chełmna po Gniew, szczególnie w okolicy Sartawic, które nazywają perłą Wisły. W Borach Tucholskich pięknością krajobrazu odznaczają się doliny Matawy (Rulewska Szwaj-racja), Czarnej Wody (od Tlenia po "Błędno), Brdy (od Klonowa przez Tucholę do Woziwody), okolicę jeziora Kalemba (Osiek) i Charzykowskiego (Chojnice). Północna część Borów Tucholskich w szczególności okolice jeziora Wdzydze, to smutny krajobraz zrzadka zalesionych piasków. Na prawym brzegu Wisły piękne są doliny Ossy i Jardęgi koło Rogóżna i Słupa, dolina Drwęcy koło Gołębia i Kurzętnika, bogate w lasy i jeziora pojezierze brodnickie, okolica Lidzbarku, oraz dolina Branicy koło Klonowa. Cechą krajobrazu województwa są liczne jeziora, których na obszarze Prus Zachodnich było 1855, a z których większa część przypadła Polsce. Najpiękniejsze jeziora posiada Szwaj-carja Kaszubska, gdzie jest ich też najwięcej, zaś na prawym brzegu Wisły powiat brodnicki. Do największych należy jezioro Typ Jeziorka polodowcowego w Borach Tucholskich Ze zb. p. Michała Kulińskiego w'BPoznauiu Żarnowieckie (1470 ha), jezioro Wdzydze (1422 ha), które jest równocześnie najgłębszem (55 m.), jezioro Charzykowskie (1355 ha) i Raduńskie (ponad 1000 ha). Jeziora powstałe w epoce lodowców mają łormę rynnową, są wąskie a długie jak rzeki i bardzo głębokie. Rzeki. Najbardziej imponująco przedstawia się Wisła, której część w granicach województwa ma 225 km. długości. Obecną swą dolinę utworzyła ona dopiero w epoce polodow-cowej, pierwotnie płynęła od Torunia na zachód, dzisiejszym korytem Brdy, Noteci i Warty ku Odrze i Łabie, które były jej dopływami (Prawisła). Pod Chełmnem, Grudziądzem i Sar-tawicami jej brzegi wznoszą się do wysokości 60 m. nad poziomem wody. Wzdłuż Wisły po obydwóch brzegach rozciągają się naprzemian urodzajne niziny zwane Żuławami, skolonizowane przez Niemców jeszcze za czasów krzyżackich. Noszą one nazwy od najbliższych miast. Większe wyspy w korycie Wisły noszą nazwę Kęp, a najważniejsze z nich są: Kępa Wilki koło Otłoczyna (115 ha), Kępa Bazarowa koło Torunia (38 ha), Panieńska Kępa koło Chełmna, Pańska Kępa koło Sartawic, Wilcza Kępa koło Silna, Bratwińska Kępa koło Grudziądza, Klasztorna Kępa koło Nowego (450 ha) i kilka innych. Niektóre mają piękne lasy jak np. Panieńska Kępa. Wśród mostów na Wiśle najstarszym jest most pod Tczewem, z r. 1857, o długości 837 m. Drugi most pod Tczewem zbudowano w roku 1891. Najdłuższym jest most pod Fordonem (1325 m.), który przed wojną był najdłuższym mostem w Niemczech. Most koło Torunia zbud. w r. 1872, ma 997 m., most pod Grudziądzem zbud. w r. 1779 kosztem sumy równej 1,400.000 dolarów 1143 m., a most koło Opalenia zbudowany w r. 1903, 1060 m. dł. Dla usunięcia niebezpieczeństwa powodzi już od czasów krzyżackich zaczęto sypać wzdłuż Wisły tamy, a rząd pruski prowadził energicznie pracę regulacji. Z dopływów Wisły prawego brzegu największą jest wartko płynąca Drwęca, tworząca ładną dolinę, or&z graniczna Ossa. Dopływy Wisły z lewego brzegu mają charakter rzek górskich o znacznym spadku, a to tak płynące z Borów Tucholskich rzeki Brda, Czarna Woda, Mątawa i Wierzyca, jak i płynąca ze Szwajcarji Kaszubskiej Radunia. Lasy zajmowały w Prusach Zachodnich 21% powierzchni (5500 km"), a ich większa część przypadła Polsce, której dostały się też Bory Tucholskie. Przeważnie są to lasy sosnowe, rzadziej liściaste (buki i dęby). Najuboższą w lasy jest ziemia chełmińska. Największe lasy leżą na lewym brzegu Wisły naprzeciw Torunia (Cierpickie Lasy), na zachód' od Świecia,_ Nowego, Gniewu (Bory Tucholskie), a od północy lasy Szwajcarji Kaszubskiej. W Borach Tucholskich przeważa sosna, natomiast w Szwajcarji Kaszubskiej i nad morzem lasy są mieszane albo liściaste (buki). Na wschód od Wisły największe lasy t. zw. Łąkor-skie leżą na północ od Brodnicy, na północ od Grudziądza Jam-skie Lasy, ponadto większe lasy znajdują się w okolicy Gołębia, Górzna i Lidzbarku. Brzegi Wisły są ubogie w lasy. Lasy nadmorskie na wydmach piaszczystych posiadają charakter ochronny, a nie użytkowy. Osobliwości przyrody. Do najwybitniejszych należy las cisowy nad jeziorem Mokrskiem, który do r. 1919 był największym lasem cisowym w Prusach, chroniony jako rezerwat. Rezerwatem jest również wysokie torfowisko w Dąbrowie pod Ostromeckiem, gdzie rośnie północna karłowata brzoza i wiele innych rzadkich roślin. Z drzew jest chronione wymierające drzewo liściaste brekinia (sorbus torminalis, Elsbeere), którego sporo okazów posiada rewir Szczyrkowa w Borach Tucholskich. Zabytkiem epoki lodowcowej jest spotykana tylko na dalekiej północy brzoza karłowata (betula humilis), brzoza ma-łolistna (betula nana) i wierzba mirtowa (salix myrtilloides). Między Lnianem a Żyrosławiem' jest ogromne torlowisko wyżynne wypełniające dno dawnego jeziora, które obfituje w wierzbę mirtową. Wzmianki godne jest piękne zakole Czarnej Wody w pobliżu nadleśnictwa Błędno t. zw. Uroczysko (Paradies) jako typowy pod względem krajobrazowym fragment nadrzeczny z Tucholskich Borów. W lasach kartuskich istnieje bukowy rezerwat, gdzie buki dosięgają wysokości 35 m. W parowach nad Wisłą w powiecie chełmińskim w okolicach Plutowa są bogate stanowiska stepowych roślin. Na brzegu morskim do osobliwości przyrody należy zagrożony mimo urzędowej ochrony Mikołajek Nadmorski leryngium maritimum), a na Jastrzębich Górach pod Rozewiem strome zbocza ku morzu porasta gęsto kolczasty krzak hippophae rhamnoides, ozdobiony w jesieni po-marańczowemi gronami owoców. Powiat pucki posiada znacznych rozmiarów torfowisko wyżynne, B.elawy. tworzące wspaniałe wrzosowisko z Erica Tetralix i Mylica Galie. W parku w Kłaninie, pod Puckiem, jest prześliczny okaz drzewa mamutowego. Wybujałą roślinnością i ogromnemi drzewami odznacza się Pantefiska Kępa koło Chełmna, gdzie z osobliwych drzew rośnie paklon (Feldahorn). Za osobliwość botaniczną uchodzą: jarząb szwedzki (Schwedische Mehlbeere) koło Radłowa, sosny guzowate (Knolenkiefern) w Borach Tucholskich w nadleśnictwie Hartingsthal, dwunożny buk koło Kekowa w pow, puckim, sosna łuskowa (Schuppenkiefer), w nadleśnictwie Zamrza przy drodze do Minikowa, swiertt wężowy (Schlan-genficbte) w nadleśnictwie Buchberg, rewirze Filipy koło Kościerzyny, kosodrzewina (Krumkiefer) na zachód od Wałd-meisterkrug koło Torunia, oraz krótkoiglasta sosna koło Zakrzewa pod Grudziądzem. Do najokazalszych drzew należy lipa koło młyna Kłódki pod Grudziądzem, buk zwany Dziadkiem na zachodnim brzegu jeziora Klasztornego koło Kartuz, oraz topole nad Wisłą koło Chełmna. Innego rodzaju osobliwością przyrody są piramidy ziemne koło Kamiennej Góry pod Gdynią. Odkrywki węgla kamiennego znajdują się nad Brdą koło Świtu, nad Bałtykiem w Chłapowie i koło Gródka nad Czarną Wodą. Do osobliwości przyrody należą liczne głazy narzutowe, przeważnie granity szwedzkie i finlandzkie, naniesione z północy przez lodowce. Do największych należy kamiefi djabelski w powiecie świeckim, który ma 28 kroków w obwodzie, głaz pod Przetoczynem (WeyherówJ, w Granicznej wsi (Gdańsk), koło Chłapowa (Puck), koło Zagórza (Weyherowo), w Wieżycy (k. Pelplina), pod Nowa Hutą (Kartuzy) i t. d. Klimat morski, stosunkowo cieplejszy niż w innych dzielnicach Polski. Wedle przedwojennych pomiarów miał Gdańsk średnią roczną temperaturę +7'6° C, Chojnice +6"6°, Toruń +7'8°. W styczniu średnio w Gdańsku —16°, w Chojnicach —3-2", w Toruniu —2"50, W lipcu średnio w Gdańsku + 17-9°, w Chojnicach +17-3°, w Toruniu +18-1°. Częste wiatry południowe lub zachodnie przynoszą w zimie odwilż, w lecie burze. Wiosna krótka, zato jesień zwykle piękna i długa. Częste przymrozki w połowie maja (zimni święci) źle wpływają na rośliny. Opady atmosferyczne najmniejsze w ziemi chełmińskiej (450 mm), w Tucholskich Borach 600 mm., największe w Szwajcarji Kaszubskiej (ponad 700 mm.). Burze najczęstsze w okolicach jezior.

wczasy, Kaszuby, Miejscowości, Gdynia, ToruńKartuzy, Żarnowiec, Chłapowo, Puck, Szwajcaria Kaszubska